Մարդկային Իրաւունքներ և Ժառանգութիւն




Գծած է նաեւ մանտոլինով աղջիկներ, ինչպէս նաեւ զերծ չէ մնացած շատ մը նկարիչներու պէս մերկ կիներ գծելու ցանկութենէն, որոնք սակայն տակաւին չեն ցուցադրուած: Յարութիւն Նիկոլեանը (Յարութիւն Նագուլեան ստորագրութեամբ) տարբեր տարիներու բանաստեղծութիւններ տպագրած է «Ազդակ»-ի, «Բագին»-ի մէջ, գրած է նաեւ թատրերգութիւն, ինչպէս նաեւ ուսումնասիրութիւններ` հայկական գորգի մասին:
«ԱԶԴԱԿ».- Ձեր կարծիքով, այս օրերուն նման նիւթ մանաւանդ ո՞ր արուեստասէր խաւը կրնայ հետաքրքրել:
ԱՐԹԻՒՐ ՔԷՅ.- Երիտասարդները միշտ հետաքրքրուած են նոր արտայայտչաձեւերով, նոր նիւթերով, կը ձգտին մարդկային իրաւունքներու պաշտպանութեան… Կը կարծեմ, որ իրենց ալ պէտք է որ հետաքրքէր: Այս աշխատանքները ես տան կենցաղային մշակոյթին մաս կազմող նկարներ չեմ տեսներ (հակառակ անոր որ հնարաւոր է` մարդիկ ըլլան, որոնք կը փափաքին կիսաքաղաքական նիւթերով նկարներ կախել իրենց տուներուն մէջ), այլ շատ աւելի ակումբային, սրահային ցուցադրութիւնների մշակոյթին կրնան մաս կազմել: Եւ արդէն նկար գնուեց` ակումբի մը մէջ կախելու համար: Ցուցահանդէսը բարեգործական նպատակով է (հասոյթը նուիրուած է «Ազդակ»-ին եւ «Համազգային»-ին): Եթէ շատեր իրենք չեն ուզեր գնել եւ տուն տանիլ, կրնան մասնակցիլ բարեգործութեան եւ գնելով` նուիրել ակումբի մը կամ միութեան մը:
«Ա.».-Դուք նաեւ լիբանանեան տուներ եւ փիւնիկեցիներու պատմութեան առնչուող դրուագներ նկարած էք` ամէն մէկը մէկ ժանրի մէջ: Ո՞ր ժանրին մէջ ձեզի աւելի լաւ կըզգաք:
Ա. Ք.- Նիւթերու առումով, հինգ տարբեր շրջաններ ունիմ, որոնցմէ ամէն մէկը մէկ ժանրի մէջ են, եւ ես անձնապէս ազատ կը զգամ այդ ձեւով ստեղծագործելու: Ես արհեստավարժ գծագրիչ չեմ, ինչ որ ինծի թոյլ կու տայ` զգալու այդ ազատութիւնը, չկաղապարուելու: Ես, անշուշտ, կը հաւատամ արհեստավարժութեան, սակայն միւս կողմէն ալ գիտեմ, որ ամէնէն մեծ նկարիչները արհեստավարժ չեն եղած: ՎանԿոկը արհեստավարժ չէր:
Առհասարակ արուեստագէտ մը, ստեղծագործող մը ազատութիւն կ՛ուզէ. ան շատ ալ չ՛ուզեր, որ զինք մտցնեն տարբեր ոճերու, ուղղութիւններու եւ նկարչական դպրոցներու մէջ: Ես նոյնպէս կաղապարուած երեւոյթեր չեմ սիրեր:
… Ամէնքս ալ մահկանացուներ ենք, եւ բոլորիս փափաքն է` պզտիկ հետք մը ձգել, եւ եթէ յաջողինք ձգելու այդ հետքը, շատ կ՛ուրախանանք:
«Ա».- Կ՛ըսեն, թէ նկարիչ մը պոհեմի կամ միջավայրի մը ծնունդէ: Ձեր պարագային` ո՞ր միջավայրի ծնունդն էք դուք:
Ա. Ք.- Ես իմ պոհեմական կեանքս ապրած եմ Հայաստան: Հոն ալ ստացած եմ իմ նկարչական «մկրտութիւնը»: Հայաստան գացած եմ` բժշկութիւն ուսանելու եւ, ըլլալով արուեստասէր, շատ ժամանակ անցուցած եմ Մինասի, Էլիբեկեանի, Խարազեանի, Սամուէլ Պետրոսեանի եւ ժամանակի մեծերու արուեստանոցներուն մէջ, իմ ընկերներս դարձած են անոնք: Հայաստանէն Լոնտոն գացած եմ` ուսումս շարունակելու եւ հոն ալ պոհեմիկ միջավայրերու մէջ ապրած եմ: Վերադարձած եմ Լիբանան, իսկ Լիբանանն ալ ֆրանսական հոգեբանութեամբ նոյնպէս այն տարիներուն իւրայատուկ պոհեմ կ՛ապրէր: Այնպէս որ, այս երեք միջավայրերը ազդեցութիւն ունեցած են իմ վրաս: Երկար տարիներ աշխատելով բժշկութեան ասպարէզին մէջ` մօտ տասնհինգ տարի առաջ դիմած եմ նկարչութեան, փորձելով տարիներու կուտակումներն ու զգացումներն արտայայտել այս ձեւով:
«Ա.».- Իսկձերընտանիքինմէջգծողներեղա՞ծեն, որոնցմէժառանգածէք:
Ա. Ք.- Արուեստի, գեղեցիկի հանդէպ սէրն ու զգացողութիւնը ժառանգած եմ հօրմէս ու մեծ հօրմէս: Երկուքն ալ գծելուն հանդէպ սէր ունէին:
«Ա.».- Դուք հիմնականը պատմական նիւթերու դիմած էք, իսկ մեր նորժամանակները ինչպէ՞ս կ՛ազդեն ձեր վրայ:
Ա. Ք.- Միշտ չէ, որ նոր ժամանակները շատ բարենպաստ կ՛ազդեն: Ասկէ քսանհինգ-երեսուն տարի առաջ, երբ մենք համալսարան գնացինք ուսանելու, մաքուր եւ երազային ներաշխարհ ունեցող երիտասարդներ էինք, կ՛երթայինք ուսանելու, կեանքի եւ արուեստի ճշմարտութիւնները որոնելու, եւ ատիկա մեծ երջանկութիւն մըն էր մեզի համար: Մենք մեր սիրած գործը կ՛ընէինք եւ շահն ու նման բաները մեզ չէինհետաքրքրեր. մաքրութիւն մը կար: Սակայն մեր այս դարուն մէջ երիտասարդները այդպիսին չեն. անոնք իրենց սիրած գործով չեն զբաղիր, քանի որ կը մտածեն, թէ ատիկա իրենց շահ չի բերեր: Երանի՜ վերադառնային այդ մտաւորական ու երազային օրերը, եւ այսօր աշխարհը տարբեր ըլլար: Այսօրուան դրամատէրերը շատ հեռու են նման երազային հոգեբանութենէ. ցաւօք այսօրուան ժամանակները այլ արժէքներ կը պահանջեն, եւ ատիկա զիս կը խանգարէ, քանի որ շատ երեւոյթներ կը ջղայնացնեն: Աշխարհը այսօր անտարբեր է ուրիշի ցաւին հանդէպ, այսօր նոյնպէս ցեղասպանութիւններ տեղի կ՛ունենան, եւ աշխարհը շատ շուտ մոռացութեան կը մատնէ… Ասոնք երեւոյթներ են, որոնք չեն կրնար անտարբեր ձգել ստեղծագործող մարդը:
…Վերջին շրջանին, օրինակ, նկարչութիւնը շատ նորոյթ եղածէ: Լիբանանի մէջ նկարիչները սարսափելիօրէն շատցած են: Հնարաւոր է` ատոր պատճառներէն մէկն ալ այն է, որ երբ գիտցան, թէ նկարիչի մը (օրինակ` Փոլ Կիրակոսեանի) նկարները ժամանակին քիչ գումարներով կը վաճառուէին, սակայն մահէն ետք նոյն նկարիչին գործերը հազարաւոր տոլարներու հասած են, մտածեցին` իրենք ալ այդ ճանապարհով աշխատին: Սակայն ատիկա ճիշդ ճանապարհ մը չէ, տաղանդը դրամ շահելուն հետ կապ չունի: Տաղանդը այլ բան է, դրամ շահիլը` մէկ այլ բան: Բազմաթիւ տաղանդաւոր մարդիկ այդպէս ալ չեն կրցած դրամ շահիլ:
«Ա.».- Դուք ուսումնասիրութիւն մը կատարած էք նաեւ հայկական գորգերու վերաբերեալ: Ինչո՞ւ հետաքրքրուեցաք այդ նիւթով:
Ա. Ք. -Ատոր համար դրդապատճառ հանդիսացաւ այն, որ ժամանակին մէկը զիս խաբեց` իբրեւ հայկական գորգ վաճառելով: Եւ ես սկսայ ուսումնասիրել գորգարուեստը, յատկապէս` կովկասեան գորգերը, գալով այն եզրակացութեան, որ 54 տեսակի կովկասեան գորգեր կան, որոնցմէ 37-ը ես կընկատեմ հայկական: Միշտ աշխատանք տարած եմ, որ աշխարհի մէջ այդ գորգերը ճանչցուին իբրեւ այդպիսին, եւ որ ընդհանրապէս, գորգարուեստի ծագումը նկատուի իբրեւ հայկական: Բազմաթիւ գիտնականներ ապացուցած են, որ գորգարուեստը ստեղծած են հայերը: Այդպէս, այդ մէկ դէպքը պատճառ եղաւ, որ ես մասնակցիմ նաեւ գորգի աճուրդներու, գրեցի յօդուածներ, ուսումնասիրութիւններ եւ այդպիսով դարձայ հայկական գորգի մասնագէտ, որ նոյնպէս արուեստի մաս կազմող ճիւղ մըն է:
Պատրաստեց՝ ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ
- Login to post comments
- 6978 reads
-